28) POŻEGNANIA / 1958 / reż Wojciech Jerzy Has 😃

Maria Wachowiak i Tadeusz Janczar

MOJA OCENA: 8/10 (bardzo dobry)

Gatunek: Obyczajowy / Psychologiczny

Wydane w 1948 roku „Pożegnania”, podobnie jak pisarski debiut Stanisława Dygata „Jezioro Bodeńskie” krytyka zaliczyła do nurtu tzw. rozrachunków inteligenckich. Pod względem stylistycznym obie książki są bliźniaczo podobne.

Realizm sąsiaduje w nich z groteską i pełnym ironii humorem. Główni bohaterowie wywodzą się z przedwojennego środowiska mieszczańsko – inteligenckiego, czasami skoligaconego z arystokracją, sportretowanego jako bastion skostniałego konserwatyzmu. Ich wspólną cechą jest chęć wyrwania się z gorsetu konwenansów. Marzą o niezwykłych przeżyciach, o życiu „prawdziwym”, przybierają buntownicze pozy, uprawiają przekorną psychologiczną grę z otoczeniem. Nie stać ich jednak na realizację swych zamierzeń. Tak naprawdę są wewnętrznie zbyt słabi i wygodni. Bardziej przypominają bystre, lecz rozkapryszone dzieci niż autentycznych nonkonformistów. „Pożegnania” Wojciecha Jerzego Hasa znakomicie oddają ducha Dygatowskiego oryginału. Reżyserowi udało się znaleźć obrazowe ekwiwalenty dla liryczno-refleksyjnej prozy autora „Disneylandu”. Nie tylko wiarygodnie ukazał pełne niuansów i niedopowiedzeń psychologiczne podłoże zachowań bohaterów, lecz także zachował ironiczno-groteskową „otoczkę” ich poczynań. Zauważyła to od razu krytyka, pisząc, że Hasowskie „Pożegnania” mają tzw. atmosferę i nieuchwytny klimat. Z aktorów chwalono zwłaszcza debiutantkę Maję Wachowiak, podówczas jeszcze studentkę stołecznej PWST, w roli chimerycznej Lidki. Sprzeczne recenzje zebrał bardziej doświadczony Tadeusz Janczar, ale też jego Paweł to bohater znacznie bardziej skomplikowany wewnętrznie, raz drażniący, raz zagubiony, nie bardzo wiedzący, czego naprawdę chce. Trzonem fabuły „Pożegnań” są losy niespełnionej miłości Pawła – młodego chłopaka z zamożnej rodziny i Lidki – fordanserki „z zasadami”. Po raz pierwszy spotkają się w nocnym klubie. Wybierając się do tak podejrzanego miejsca Paweł pragnie wyrazić swój bunt przeciw mieszczańskiej obyczajowości W lokalu poznaje atrakcyjną, lecz rozgoryczoną życiem tancerkę. Młodzi przypadają sobie do gustu na tyle, że wspólnie wyjeżdżają za miasto. Ich romans jest jednak krótkotrwały i platoniczny. Na awanse Lidki Paweł odpowiada, że chodziło mu tylko o to, by wyrwać ją ze złego towarzystwa. Zresztą wspólną idyllę szybko przerywa interwencja ojca chłopaka i wojna. Spotykają się po latach, kiedy Paweł zwolniony został z obozu koncentracyjnego. Lidka tymczasem wyszła za mąż za hrabiego Mirka, kuzyna Pawła. Uczucie Lidki i Pawła przetrwało próbę czasu, toteż pozostaje ona w Podkowie Leśnej, godząc się z ucieczką męża przed zbliżającym się frontem.

SKALA: 

Maria Wachowiak i Tadeusz Janczar

 Maria Wachowiak, Jarema Stępowski i Tadeusz Janczar

Maria Wachowiak i Tadeusz Janczar

Gustaw Holoubek i Maria Wachowiak

Tadeusz Janczar i Saturnin Żurawski

Bogumił Kobiela i Tadeusz Janczar

Maria Wachowiak i Tadeusz Janczar

Reżyseria: Wojciech Jerzy Has / Scenariusz: Stanisław Dygat i Wojciech Jerzy Has / Zdjęcia: Mieczysław Jahoda / Muzyka: Lucjan Kaszycki

Obsada:

Maria Wachowiak – Lidka

Tadeusz Janczar – Paweł

Gustaw Holoubek – Mirek

Hanna Skarżanka – Maryna

Saturnin Żórawski – Feliks

Zdzisław Mrożewski – ojciec Pawła

Bogumił Kobiela – hrabia Tolo

Irena Starkówna – hrabina Róża

Helena Sokołowska – Waleria, ciotka Pawła

Józef Pieracki – profesor Michniewicz

Stanisław Jaworski – doktor Janowski

Jarema Stępowski – kelner w Podkowie Leśnej

Irena Netto – właścicielka pensjonatu „Quo Vadis”

Adam Pawlikowski – oficer niemiecki

Stanisław Milski – profesor, sprzedawca na stacji

Jadwiga Kuryluk – gość hrabiny Róży

Krystyna Sienkiewicz – prostytutka z papierosem

Józef Kondrat – „Mistrz” w nocnym lokalu

Bronisław Pawlik – polski żołnierz

Bolesław Płotnicki – kolejarz