23) EROICA / 1957 / reż Andrzej Munk 😃

Edward Dziewoński i Barbara Połomska

MOJA OCENA: 7/10 (dobry)

Gatunek: Dramat / Nowele filmowe / Wojenny

„Eroica” to jedno z czołowych osiągnięć „szkoły polskiej”, będące swoistym rozrachunkiem z mitologizowaniem wojennej przeszłości. Film należy do rzadko spotykanego gatunku – składa się z dwóch luźno ze sobą związanych tematycznie nowel.

Część pierwsza opowiada o warszawskim cwaniaku Dzidziusiu, który przypadkowo wciągnięty w Powstanie Warszawskie zdobywa się na czyn bohaterski, choć właściwie niepotrzebny. Akcja drugiego opowiadania rozgrywa się w niemieckim oflagu i po raz pierwszy przedstawiono w niej życie polskich oficerów w obozie jenieckim w czasie ostatniej wojny. Do legendy urasta tu ucieczka por. Zawistowskiego. Tylko najbardziej wtajemniczeni wiedzą, że cały czas jest on w obozie – ukryty w przewodzie wentylacyjnym. Mimo starań i opieki kolegów bohater umiera – z zimna i samotności. A wszystko po to, by zachować legendę, która podtrzymywała na duchu wszystkich stłoczonych w obozie żołnierzy.

Scenarzysta Jerzy Stefan Stawiński i reżyser Andrzej Munk skupili swoją uwagę na temacie bohaterstwa. W obu nowelach przedstawili bohaterstwo, które właściwie nie przyniosło żadnego konkretnego sukcesu, ale od niego ważniejsze dla autorów stały się pobudki kierujące postępowaniem ludzi w trudnych momentach. W ten sposób przedstawili różnorodność charakterów, bogactwo ludzkich typów – studium psychologiczne bohaterów. Film prawie całkowicie zrealizowany został w plenerach, głównie w Warszawie, w Bukowinie i na Śląsku. Jest to także pierwszy polski film szerokoekranowy.

Munk zapożyczył tytuł filmu od patetycznej III Symfonii Es-dur Ludwiga van Beethovena. Pierwotnie Munk swoją filmową „Eroicę” chciał zbudować (na podobieństwo symfonii) z trzech (klasyczne symfonie składają się z 4 części), luźno ze sobą związanych części. Pierwszej części, już po zmontowaniu, Munk nie włączył do całości filmu. Uznał ją za nieudaną artystycznie. Ostatecznie więc podtytuł „Eroiki” brzmi „Symfonia bohaterska w dwóch częściach”, co jeszcze bardziej podkreśla ironiczny i sceptyczny wydźwięk filmu.

SKALA: 

Józef Nowak, Kazimierz Rudzki i Wojciech Siemion

Henryk Bąk, Bogumił Kobiela, Józef Nowak, Roman Kłosowski i Kazimierz Rudzki

Bogumił Kobiela, Józef Kostecki, Mariusz Dmochowski i Henryk Bąk

Edward Dziewoński i Ignacy Machowski

Edward Dziewoński, Barbara Połomska i Ignacy Machowski

Leon Niemczyk

Barbara Połomska, Edward Dziewoński i Leon Niemczyk

Reżyseria: Andrzej Munk / Scenariusz: Jerzy Stefan Stawiński / Zdjęcia: Jerzy Wójcik / Muzyka: Jan Krenz

Obsada:

„Scherzo alla polacca”

Edward Dziewoński – Górkiewicz ps. „Dzidziuś”

Ignacy Machowski – major AK ps. „Grzmot"

Leon Niemczyk – węgierski oficer Istvan Kolya

Tomasz Zaliwski – adiutant węgierskiego generała

Barbara Połomska – Zosia – żona „Dzidziusia”

Kazimierz Opaliński – komendant Mokotowa

Roman Wilhelmi – powstaniec warszawski

Michał Szewczyk – powstaniec warszawski

Zofia Czerwińska – Lola – telefonistka „Jagódka”

Stanisław Bareja – powstaniec warszawski

Eleonora Lorentz – baba z żelastwem

Bogdan Baer – węgierski oficer

Emil Karewicz – powstaniec przesłuchujący Dzidziusia

Roman Hubczenko

Tomasz Lengren – harcerz

Jerzy Felczyński

Zygmunt Listkiewicz – kapral prowadzący musztrę

"Ostinato lugubre"

Henryk Bąk – porucznik Krygier

Mariusz Dmochowski – porucznik Korwin-Makowski

Roman Kłosowski – porucznik Szpakowski

Bogumił Kobiela – podporucznik Dąbecki

Tadeusz Łomnicki – porucznik Zawistowski

Kazimierz Rudzki – podporucznik Turek

Józef Kostecki – porucznik Żak

Józef Nowak – porucznik Kurzawa

Wojciech Siemion – porucznik Marianek